De Brabantse Bourbons van Willem II

Verschenen op Thuis in Brabant op vrijdag 11 oktober 2013

Willem heeft in de loop der jaren regelmatig met de Bourbons te maken gehad, om te beginnen door de Slag bij Waterloo. Daar was hij medeverantwoordelijk voor de uitschakeling van Napoleon en dus indirect ook voor de terugkeer van de Bourbons op de Franse troon. Om herhaling van de Franse expansiedrift te voorkomen, moeten de buurlanden versterkt worden en als gevolg daarvan worden de Nederlanden weer samengevoegd, met Willems vader aan het hoofd en hijzelf als minister en troonopvolger. Willem is in de jaren die volgen vaak in Brussel te vinden en uit alles blijkt dat hij zich het meest thuis voelt in de Zuidelijke Nederlanden. Wat zijn relatie met de Bourbons betreft lijkt er dus nog geen vuiltje aan de lucht.

Een paar jaar later lijkt dit echter behoorlijk veranderd te zijn. Tot twee keer toe wordt een couppoging van Franse revolutionairen verijdeld. Couppogingen die als doel hebben de Zuidelijke Nederlanden bij Frankrijk te voegen en de Bourbons te vervangen door een burgerregering met Willem aan het hoofd. Als het de revolutionairen uiteindelijk in 1830 wél lukt de regerende Bourbon af te zetten, wordt deze niet vervangen door Willem, maar door een andere Bourbon. In datzelfde jaar komen de door Willem zo geliefde Zuidelijke Nederlanden in opstand en beginnen een eigen, nieuwe staat: België. Willem grijpt meteen zijn kans en stelt zich kandidaat voor de Belgische troon. Dit is niet alleen tegen het zere been van zijn vader, maar ook van de Belgen, die bij wet hebben bepaald dat er nooit meer een Oranjetelg op hun troon kan plaatsnemen. Maar wie wel? Uiteindelijk wordt gekozen voor ene Leopold, de Duitse weduwnaar van de Engelse kroonprinses Charlotte Augusta. Saillant detail: Charlotte heeft destijds haar verloving met Willem verbroken om met deze Leopold te trouwen.

Het is de vraag wat dit alles met het ego van onze prins doet. Feit is wel, dat hij – in een poging ‘zijn’ Zuidelijke Nederlanden weer terug te krijgen – zich schikt in zijn rol van prins van Oranje en het militaire voortouw neemt in de strijd tegen de afvallige Belgen. Een strijd die gewonnen zou zijn als onze zuiderburen geen hulp hadden gekregen van … de Bourbons. Om gek van te worden! Het moge duidelijk zijn dat dit Willems relatie met het Franse koningshuis geen goed doet en dat hij elke kans zal grijpen om de Bourbons een hak te zetten. En die kans klopt zomaar aan, in de persoon van Karl Wilhelm Naundorff, alias Charles Louis de Bourbon, alias Louis XVII. Daar moet een verhaal achter zitten. En dat is ook zo.

Deze Naundorff is behalve troonpretendent ook uitvinder en probeert onder andere een door hem ontwikkelde granaat aan de man te brengen die de klinkende naam Bombe Bourbon heeft. Daartoe komt hij in 1845 ons land binnen met een paspoort op naam van Charles Louis de Bourbon, hem per abuis verstrekt op het Nederlandse consulaat in Londen. Dat paspoort wordt hem bij aankomst echter direct afgenomen: hij moet eerst maar eens bewijzen dat hij recht heeft op het dragen van die naam. Op zich een logisch verzoek, maar hoewel Nederland in alles laat blijken Naundorff liever kwijt dan rijk te zijn, wordt hij het land niet uitgezet. Wil Willem II – inmiddels koning – de man zelf als bombe Bourbon gebruiken om wat verwarring te zaaien aan het Franse hof? Of is hij inmiddels door zijn ministers enthousiast gemaakt voor de uitvindingen van Naundorff? Hoe het ook zij, een half jaar later tekent de Nederlandse overheid met geheime koninklijke toestemming een contract met ene Charles-Louis – inmiddels mag Naundorff blijkbaar die naam wel gebruiken – voor de ontwikkeling van enkele militaire middelen. Daar staat een voor die tijd opvallend hoog – zeg maar gerust vorstelijk! - salaris tegenover. Zowel werk als salaris zullen bij zijn overlijden – hoe koninklijk – overgaan op zijn oudste zoon.

Korte tijd later overlijdt Naundorff in Delft en wordt hij in het overlijdensregister ingeschreven als Charles Louis de Bourbon; het verhaal gaat dat dat met persoonlijk goedkeuren van koning Willem II gebeurt. Een teken van officiële erkenning van de Naundorffs als legitieme troonopvolgers van Frankrijk? Of een door Willem II zelfgekweekte, nieuwe tak aan de immense Bourbon-boom, die hem de kans geeft het Franse koningshuis een hak te zetten? Hoe dan ook: Na deze officiële vermelding krijgen ook Naundorffs nazaten toestemming de naam De Bourbon te gebruiken. Zij vestigen zich in Brabant, waar de naam De Bourbon nog in verschillende archieven terug te vinden is.

Bovendien zijn er hier ook nog enkele graven van de familie te vinden; met name op protestantse begraafplaatsen, want de Naundorffs waren luthers. Een van de zonen neemt zijn rol als troonpretendent echter zo serieus, dat hij zich bekeert tot het katholieke geloof. Een Franse koning moet immers katholiek zijn! Hij en zijn moeder rusten op de katholieke begraafplaats Zuylen in Breda. De bekendste spruit aan de Brabantse Bourbon-tak is echter Louis de Bourbon, die in de 20^e eeuw furore maakte als letterkundige, burgemeester en verzetsheld. Inmiddels is de familie echter uit Brabant verdwenen en is via DNA-onderzoek bewezen dat er geen druppel Bourbon-bloed door hun aderen stroomt.

Is dat dan het einde van de relatie Willem II, Bourbon en Brabant? Niet helemaal! Want in 1964 trouwt een van de nazaten van Willem II – prinses Irene – met Carlos Hugo van Bourbon-Parma, een rechtstreekse afstammeling van de Franse Bourbons en hoofd van de Italiaanse tak van die immense Bourbon-boom. En hun oudste zoon Carlos maakt het kringetje rond door in 2010 te trouwen met Annemarie Gualthérie van Weezel, die op haar beurt weer afstamt van de bekende Brabantse auteur en predikant Stephanus Hanewinkel.