Het enige goeie wat er uit Amsterdam komt ...
Verschenen op Thuis in Brabant op donderdag 29 maart 2012
… dat is de trein naar Eindhoven. Deze legendarische zin uit de eerste show van Theo Maassen komt wel eens bij me op als ik naar De Wereld Draait Door kijk. Zo ook bij de introductie van Sport anders, een variant op de Think different-clip van Apple waarin 17 visionairs de revue passeren. DWDD gaf een voorzet voor de sportvariant en wil met hulp van diverse iconen uiteindelijk tot een definitieve lijst van sportpioniers komen. Deze voorzet bevatte slechts één coach: Amsterdammer Rinus Michels, want - zo zei DWDD-presentator en mede-Amsterdammer Matthijs van Nieuwkerk: “Hij bedacht het totaalvoetbal, waarmee we bijna wereldkampioen werden.”
De vanzelfsprekendheid waarmee Michels hier wederom naar voren geschoven wordt als het gaat om totaalvoetbal en het Oranje-succes op het WK ’74, is op z’n minst gezegd discutabel. Zeker als je je bedenkt dat de Generaal pas enkele maanden vóór dat WK door de KNVB werd aangesteld en door zijn werkzaamheden als coach van FC Barcelona het echte werk overliet aan zijn voorganger en assistent tijdens het WK: dr. František Fadrhonc. Niet Michels, maar Fadrhonc leidde Oranje na 36 (!) jaar afwezigheid in 1974 eindelijk weer naar een internationaal voetbaltoernooi. Hij was het, die de basis legde voor het elftal waarmee Michels tijdens het WK zo’n grote successen oogstte. Waarom wordt hij dan nooit genoemd als deze successen weer eens de revue passeren? Omdat hij de bescheidenheid zelve was, die weinig belang hechtte aan geld en uiterlijk vertoon? Of omdat hij als trainer zijn zwaktes durfde te tonen en daardoor niet altijd de kartrekker was die een trainer zou moeten zijn?
Hoe dan ook: dr. František Fadrhonc was een visionair en met die reputatie werd hij in 1949 ook naar Nederland gehaald. Naar Brabant, om precies te zijn. Naar Tilburg, om nog preciezer te zijn. Hij was het communistische Tsjechoslowakije ontvlucht, een land dat – als meer Oostbloklanden – sport serieus nam en zelfs wetenschappelijk benaderde. Zo ook Fadrhonc: hij had sport gedoceerd op de universiteit van Praag en was erop gepromoveerd in de antropologie. Zijn belangrijkste bagage bij de vlucht uit zijn vaderland was dan ook het vermogen om de Nederlandse sport naar een hoger plan te tillen. En daarin heeft hij niet teleurgesteld.
Zo oefende Fadrhonc met Willem II al op techniek en balbeheersing en gaf hij keeperstrainingen in een tijd dat trainen op de meeste vaderlandse voetbalvelden nog synoniem was voor rondjes om het veld lopen. Ook de jeugdtraining had zijn speciale aandacht en het is niet toevallig dat in de jaren ’60 bij zijn toenmalige club Go Ahead de eerste jeugdopleiding startte. Als bondscoach zorgde hij ervoor dat het voor Oranjespelers financieel interessanter werd om voor het nationale team aan te treden en op zijn initiatief werd het eerste sponsorcontract voor Oranje afgesloten, ver voordat de shirtreclame in het betaalde voetbal zijn intrede deed. Successen bleven dan ook niet uit, met als hoogtepunten twee landstitels voor Willem II – waaronder die van eerste landskampioen betaald voetbal in 1955 – en het eerdergenoemde behalen van het WK ‘74 met het Nederlands elftal.
Met zijn uitgebreide sportkennis had František Fadrhonc bovendien geleerd om over muurtjes heen te kijken en bij het bepalen van zijn voetbaltactieken schroomde hij niet om te shoppen bij andere sporten. In zijn jonge jaren was Fadrhonc naast voetballer een fervent ijshockeyer geweest en het was dan ook niet verwonderlijk dat juist deze sport hem inspireerde in zijn werk als voetbaltrainer. Al in de jaren ’50 – ruim voor de trainerscarrière van Michels – trainde hij met zijn spelers veelvuldig op positiewisselingen en druk zetten op de helft van de tegenstander. Speelstijlen uit het ijshockey die later als totaalvoetbal en pressievoetbal een eigen leven gingen leiden en door velen – waaronder de eerdergenoemde Matthijs van Nieuwkerk – in één adem werden genoemd met Fadrhoncs opvolger Rinus Michels. Ten onrechte? Tenminste het overdenken waard!
Nu, bijna 40 jaar na het nog immer aangehaalde WK’ 74, blijken Fadrhonc en Michels naast hun voetbalverleden nog meer gemeen te hebben. Hoewel ze beide buiten Noord-Brabant zijn geboren en overleden, hebben de voormalige bondscoaches in onze provincie hun laatste rustplaats gevonden - hemelsbreed nog geen 40 km uit elkaar: Rinus Michels in Valkenswaard, František Fadrhonc in Goirle.